چرا معادن سنگ از مهمترین سرمایه یک کشور هستند؟
معدن یکی از مهمترین سرمایهها برای یک کشور محسوب میشود و در ایران علاوه بر وفور این نعمت الهی شاهد تنوع بسیار بالای معادن از جمله تنوع در معادن سنگ ساختمانی میباشیم، ولی متاسفانه به دلیل عدم توجه به بخش معدن، این منبع عظیم ثروت ملی تنها یک درصد از میزان تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده و اولین قدم برای ارتقاء جایگاه بخش معدن، سرمایه گذاری در این بخش میباشد که این امر با ورود سرمایه گذاران خارجی محقق میگردد و وجود شرایط امن سیاسی، اقتصادی و قانونی لازمه محقق شدن این خواسته میباشد. حدود ۲۵ درصد از معادن شناخته شده کشوررا معادن سنگهای ساختمانی تشکیل میدهند.
مهمترین معادن سنگ ایران
همانطور که میدانیم سلیقه افراد در جامعه در زمانهای مختلف گوناگون است این تنوع زیاد سبب میشود تا پاسخگویی بازار سریع تر شود و دامنه انتخاب مشتری افزایش یابد.
تنوع معادن شناخته شده در ایران به شرح زیر میباشد:
سنگهای مرمریت ۵۴ درصد
سنگهای گرانیت ۲۰ درصد
سنگهای چینی ۱۵ درصد
سنگهای تراورتن ۱۰ درصد
سنگهای مرمر ۱ درصد
در این نوشتار به بررسی مهمترین معادن سنگ ایران در استان اصفهان، آذربایجان غربی، لرستان،فارس ، یزد و مرکزی میپردازیم.
بیشتر بخوانید: صادرات سنگ مرمریت به کشورهای اروپایی
۱-استان اصفهان
این استان دارای مهمترین معادن سنگ ایران است و دارای ۸۹ معدن سنگ تراورتن میباشد که در بین استانهای کشور بالاترین تعداد معدن از این نوع سنگ را دارا میباشد. از جمله مزیتهای سرمایه گذاری در صنعت سنگ اصفهان میتوان به دسترسی مناسب این استان به دیگر استانهای کشور و همچنین مدیران با تجربه آن اشارهکرد.
۲- استان آذربایجانغربی
آذربایجانغربی با تولید سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن انواع سنگ ساختمانی از لحاظ تنوع در انواع سنگ تولیدی دارای اهمیت بالایی میباشد. معادن سنگهای ساختمانی موجود در این استان، متعدد و دارای تنوع بالایی میباشند، از جمله میتوان به سنگهای مرمر، مرمریت و گرانیت اشاره کرد که نمونههای منحصر به فرد آن صرفا در این استان یافت میشوند. در استان آذربایجانغربی ۴۳۷ فقره معدن دارای پروانه بهرهبرداری میباشند، که تعداد۱۸۱ پروانه از این تعداد مربوط به معادن سنگ ساختمانی میباشند.
سالانه بیش از ۴۰۰ هزار تن انواع سنگهای ساختمانی در آذربایجانغربی تولید و روانه بازارهای مصرف میشود. گرانیت، نرمبر، سینیت، بازالت، مرمر، تراورتن، مرمریت و چینی مهمترین سنگهای ساختمانی استخراجشده از معادن این استان هستند و به دلیل موقعیت مناسب این استان و فاصله نزدیک آن به کشورهای عراق، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان، سالانه بیش از ۴۰درصد محصولات معادن این استان چه به صورت خام و چه به صورت فرآوری شده به خارج از کشور صادر میشود.
آمار شاغلین در معادن و صنایع فرآوری سنگ در این استان بیش از ۸ هزار نفر میباشد. استان آذربایجان غربی پس از استان خراسان رضوی با داشتن ۶۴ معدن سنگ گرانیت دومین استان از لحاظ ازدحام معادن گرانیت میباشد.
مهمترین و معروفترین شهر این استان در صنعت سنگ ساختمانی آذر شهر است. معادن سنگ ساختمانی آذرشهر و تراورتنهای سرخرنگ آن از شهرت جهانی برخوردار است و در جهان بی همتا است. تعداد ۵۲ عدد معدن سنگ در این شهر به ثبت رسیده است. معادن آذر شهر را میتوان به ۹ نوع سنگ تقسیم بندی نمود که بیشتر آنها سنگهای گردویی، لیمویی و قرمز میباشند.
سنگ تراورتن سرخرنگ آذرشهر دارای شهرت جهانی بوده و از نادرترین سنگهای ساختمانی میباشد. شهرستان آذرشهر با دارا بودن ۴۰ معدن فعال، یکی از مراکز مهم تولید سنگ در کشور است و تنها شرکت کانیسازی سنگ قرمز تراورتن در جهان در معدن سردارآباد این شهرستان فعال است.
بخشی از سنگهای استخراجشده معادن آذرشهر بهصورت خام صادر و بقیه آن نیز در کارخانههای سنگبری شهرستان و استان آذربایجانشرقی فرآوری میشوند و تعداد ۱۰ هزار نفر در معادن و کارخانههای سنگ بری این شهرستان مشغول به کار میباشند. این شهرستان در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوب تبریز قرار دارد.
۳- استان آذربایجان شرقی
این استان سالانه بیش از ۴۰۰۰ تن از انواع سنگهای ساختمانی را تولید می کند و سنگهای معادن آن دارای تنوع و کیفیت بالایی میباشند.
در این استان حدود ۴۴۰ معدن که دارای پروانه بهره برداری میباشند یافت میشود و به طور تقریبی یک دوم از این تعداد مربوط به معادن سنگ ساختمانی میباشد.سنگ مرمر، مرمریت و گرانیت از جمله سنگهای استخراج شده از این استان میباشند.آذرشهر مهمترین و معروفترین شهر استان آذربایجان شرقی در صنعت سنگ ساختمانی است که با دارا بودن تراورتنهای سرخ رنگ در جهان دارای شهرت میباشد.
شهرستان آذرشهر دارای ۴۰ معدن فعال میباشد و از این نظر یکی ازمراکز مهم تولید سنگ در کشور به شمار میآید همچنین سنگهای قرمز تراورتن در معدن سردارآباد این شهرستان تنها شرکت کانی سازی سنگ قرمز در جهان به شمار میرود.
۴- استان لرستان
بیشتر معادن استان لرستان معادن سنگهای ساختمانی میباشند، استان لرستان با داشتن حدود یک چهارم ذخایر سنگهای ساختمانی کشور در ردیف استانهای حائز رتبه نخست در این زمینه قرار دارد؛ و مجموع تعداد معادن سنگهای مرمریت و چینی آن ۶۸ عدد و بیشترین تعداد معدن در بین استانهای کشور میباشد. این استان با معادن غنی سنگ خود و استخراج بیش از یک میلیون تنی سالانه، ۲۸ درصد از ذخایر صنعت سنگ ایران و ۳ درصد از ذخایر سنگ دنیا را در اختیار دارد.
تعداد فراوان معادن سنگ ساختمانی و کارخانههای سنگ بری در این استان باعث اشتغال افراد زیادی به این صنعت شده است و برخی آمارها از اشتغال نزدیک به ۱۷هزار نفر در این بخش حکایت دارند.
در حدود ۲۵درصد نیاز سنگهای ساختمانی کشور در این استان تولید میشود. کارخانههای سنگ بری این استان نیز دارای قدمتی طولانی میباشند و به دلیل موقعیت مناسب شهر الیگودرز تمر کز این سنگبریها در این شهرستان میباشد؛ و به همین دلیل در این استان، الیگودرز به شهر سنگ شهرت یافته است.
به زودی با راه اندازی شهرک صنعتی سنگ در کنار معادن سنگ گهر بخش چگینی خرمآباد شاهد رونق بیشتر این صنعت در استان لرستان خواهیم بود که در این شهرک علاوه بر فرآوری سنگ، طرحهای استفاده از ضایعات سنگ در معادن نیز به اجرا در خواهد آمد.
این استان حدود یک چهارم از منابع سنگ ساختمانی کشور را دارا میباشد لذا جزو استانهای مهم در صنایع سنگ ایران به شمار میرود.معادن سنگهای مرمریت و چینی این استان حدود ۷۰ عدد میباشند و از این نظر دارای بیشترین تعداد معدن در میان استانهای کشور می باشد.
۵- استان فارس
یکی دیگر از استانهای فعال در زمینه استخراج سنگ ساختمانی و فرآوری آن استان فارس میباشد. تعداد ۳۵۰ واحد سنگبری در استان فارس مشغول فعالیت هستند که این تعداد در حدود ۸۰ درصد از سنگهای استخراجی استان فارس را فرآوری میکنند.
سنگهای چینی و مرمریت میزان ۱۵ درصد از کل حجم سنگهای استخراجشده در استان فارس را به خود اختصاص میدهند. ۳۹۸سنگبری فعال در این استان وجود دارند که شامل ۱۰درصد سنگبریهای کل کشور میباشند، ولی به دلیل دقت و کیفیت بالای محصولات سنگبریهای این استان، سهم ارزش صادرات سنگ این استان ۲۸درصد از میزان صادرات سنگ ساختمانی کل کشور میباشد. استان فارس با وجود ۱۲۵ معدن فعال در این حوزه ۸/۲میلیون تن استخراج اسمی دارد.
حدود ۱۵ درصد از سنگهای استخراج شده در استان فارس شامل سنگهای چینی و مرمریت میباشد.
۳۹۸ سنگبری فعال در استان فارس وجود دارد که به طور کلی حدود ۱۰ درصد از سنگبریهای کل کشور را به خود اختصاص میدهد همچنین این استان به دلیل کیفیت سنگی که ارائه میدهد حدود ۳۰ درصد از صادرات سنگ ساختمانی کل کشور را از آن خود کرده است.
۶- استان یزد
بیش از یک سوم معادن استان یزد در زمینه استخراج سنگهای ساختمانی فعالیت میکنند و از این معادن سالانه در حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سنگ استخراج میشود. معادن سنگ ساختمانی این استان دارای تنوع کامل میباشد و بیشترین نوع معادن، مربوط به گرانیت، مرمریت و چینی است.
به نحوی که ۲۸ نوع سنگ گرانیت در معادن استان یزد یافت میشود و ۲۵ تا ۳۵ درصد از ظرفیت تولید سنگهای ساختمانی استان یزد پس از فرآوری، صادر میشوند. مهمترین کشورهای هدف برای صادرات سنگ استان یزد کشورهای عراق، امارات و جمهوری آذربایجان میباشند.
تعداد واحدهای سنگبری استان یزد ۱۶۵ واحد است که تعداد ۲ هزار نفر در این واحدها به کار مشغول میباشند.
سنگهای معادن این استان دارای تنوع بسیار زیادی میباشند و بیشتر معادن آنها مربوط به معادن سنگ گرانیت و مرمریت و چینی است.
سالانه حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سنگ از معادن ایران استخراج میشود که استان یزد چیزی در حدود یک سوم این تولیدات را را در در زمینه استخراج سنگهای ساختمانی به خود اختصاص میدهد .
۷– استان مرکزی
استان مرکزی با داشتن شصت و چهار معدن سنگ تراورتن پس از اصفهان دارای بیشترین تعداد معدن سنگ ساختمانی فعال از این نوع میباشد، در حال حاضر حجم بالایی از نیاز سنگ تراورتن کشور توسط این استان تامین میشود. شهر محلات به عنوان قطب سنگ تراورتن در جهان دارای شهرت میباشد که از نظر نوع و نیز تنوع سنگهای استخراجی بی نظیر میباشد.
این استان بیشترین تعداد معادن سنگ ساختمانی فعال را با داشتن ۶۴ معدن سنگ تراورتن به خودش اختصاص داده است و در حال حاضربخش مورد توجهی از سنگ تراورتن مورد نیاز کشور را استان مرکزی تامین میکند و جزء مهمترین معادن سنگ ایران به شمار میرود .
شهرستان محلات به عنوان یکی از مهمترین منابع معادن سنگهای تراورتن در جهان دارای شهرت میباشد و دارای تنوع بسیار زیادی میباشد.
کلام پایانی
همان طور که در این مقاله اشاره کردیم، معدن یکی از مهمترین سرمایهها برای یک کشور محسوب میشود و در ایران علاوه بر وفور این نعمت الهی شاهد تنوع بسیار بالای معادن از جمله تنوع در معادن سنگ ساختمانی میباشیم. در بسیاری از استان های کشورمان از جمله: استان یزد؛ استان فارس؛ استان مرکزی؛ استان اصفهان و…معادن سنگ وجود دارد و این باعث می شود که از نظر سنگ غنی باشیم و به کشورهای مختلف محصولات سنگی صادر کنیم. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه محصولات سنگی به گروه سنگ ملک زاده بپیوندید.
